Ο πόνος στο άνω άκρο, το χέρι ή την πλάτη είναι ένα πολύ σύνηθες σύμπτωμα. Τον συναντάμε σε άτομα νέα, όπου μπορεί να συνοδεύει μια αθλητική δραστηριότητα ή μια συγκεκριμένη μορφή εργασίας, αλλά και σε πιο ηλικιωμένα όταν είναι συνεχής, νυχτερινός και επίμονος. Ο προσδιορισμός της προέλευσης και της αιτιολογίας του πόνου αυτού είναι σημαντικός για την επιτυχημένη αντιμετώπισή του.

Σκοπός αυτού του σύντομου άρθρου είναι να βοηθήσει τον ασθενή να κατανοήσει με κάποια απλά βήματα τα συμπτώματά του σε σχέση με τις μυοσκελετικές παθήσεις.

Βήμα πρώτo: χαρτογραφήστε τον πόνο σας.

Η τοπογραφική κατανομή του πόνου μας δίνει μια ιδέα για την πιθανή προέλευση. Όταν εντοπίζεται στην πλάτη, κυρίως στα πλάγια του αυχένα και στο εσωτερικό μέρος της ωμοπλάτης, η προέλευσή του οφείλεται συνήθως σε άσχημη στάση του ανώτερου κορμού (όταν στεκόμαστε «καμπουριαστά»), η οποία επιβαρύνει του μύες και τις μικρές αρθρώσεις της βάσης του αυχένα, καθώς και τους μύες που στηρίζουν την ωμοπλάτη, με αποτέλεσμα όταν σηκώνουμε το άνω άκρο η κάτω μεριά της ωμοπλάτης να «πετάει» - αλλιώς, ο λεγόμενος ψευδοπτερυγισμός (Εικόνα 1). Αυτό δημιουργεί έναν φαύλο κύκλο, με αποτέλεσμα να επιδεινώνεται ο πόνος και από περιστασιακός να γίνεται πιο επίμονος και συνεχής. Διόρθωση της στάσης του κορμού και κινησιοθεραπεία είναι απαραίτητες για την λύση αυτού του κύκλου και βελτίωση του πόνου.

Όταν ο πόνος εντοπίζεται στο πρόσθιο μέρος του ώμου, στον δελτοειδή, και αντανακλά μέχρι τον αγκώνα, τότε οφείλεται σε κάποια πάθηση της ίδιας της άρθρωσης του ώμου. Οι πιο συχνές αποτελούν τενοντίτιδα ή ρήξη του υπερακανθίου τένοντα, παγωμένος ώμος, αστάθεια του ώμου, ρήξεις του επιχειλίου χόνδρου, αρθρίτιδα του ώμου και της ακρωμιοκλειδικής. Σε αυτή την περίπτωση χρειάζεται διερεύνηση και εξέταση από ιατρό και αντιμετώπιση ανάλογα με το αίτιο.

Όταν ο πόνος «ταξιδεύει» ως τα δάκτυλα του χεριού, τότε συνήθως οφείλεται είτε σε ερεθισμό των νευρικών ριζών στον αυχένα είτε σε παγίδευση περιφερικών νεύρων, όπως πιο συχνά παρουσιάζεται σε σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα ή ωλένια νευρίτιδα.
 

Βήμα δεύτερο: χρονολογική εμφάνιση.

Συνήθως, ανάλογη με τη σοβαρότητα της κάθε παθολογικής κατάστασης είναι και η εμφάνιση του πόνου. Σε περιπτώσεις πιο απλές, ο πόνος συνοδεύει κάποια συγκεκριμένη κίνηση ή δραστηριότητα. Σε μια αθλητική κάκωση, παραδείγματος χάρη, η ρίψη της μπάλας δημιουργεί πόνο. Σε μια τενοντίτιδα του υπερακανθίου ο πόνος παρουσιάζεται αρχικά μόνο σε κινήσεις πάνω από την κεφαλή. Όταν ο πόνος γίνεται συνεχής και κυρίως μας ξυπνά τη νύχτα, τότε μπορεί να υπάρχει μια πιο προχωρημένη κατάσταση, όπως ρήξη του τένοντα ή αρθρίτιδα του ώμου. Σταδιακά, η εξέλιξη του πόνου στον χρόνο ξεκινά ως πόνος με κάποια δραστηριότητα, συνεχόμενος πόνος και τέλος νυχτερινός πόνος που μας ξυπνάει.
 

Βήμα τρίτο: η υφή του πόνου.

Οι ασθενείς μου συχνά χρησιμοποιούν φράσεις να περιγράψουν τον πόνο τους που από μόνες τους δίνουν κάποια στοιχεία για την αιτιολογία. Πόνος σαν «ηλεκτρικό ρεύμα» που συνοδεύεται από «μυρμηγκιάσματα» δείχνει να είναι νευρικής αιτιολογίας. Περιγραφή σαν «δάγκωμα» με κάποια κίνηση είναι συχνή σε τενοντίτιδα υπερακανθίου ή αστάθεια του ώμου. Σε ρήξεις του μυοτενοντώδους πετάλου ή σε αρθρίτιδες, ο πόνος περιγράφεται ως «ένας αμβλύς πονόδοντος». Σε συμφυτική θυλακίτιδα (παγωμένος ώμος), στην οξεία φάση ο πόνος είναι έντονος και βασανιστικός, ενώ στη χρόνια φάση περιγράφεται σαν μια ελαστική ταινία που πιέζει το άνω άκρο.

Συμπερασματικά, με αυτά τα τρία βήματα μπορούμε να έχουμε μια ιδέα για την προέλευση του μυοσκελετικού πόνου στον ώμο. Η βασική διερεύνηση πρέπει πάντα να συμπεριλαμβάνει μια απλή ακτινογραφία του ώμου, ώστε να αποκλεισθούν σοβαρότερες παθήσεις. Όμως και παθήσεις του καρδιαγγειακού ή πεπτικού συστήματος μπορεί να δημιουργήσουν πόνο στην παραπάνω περιοχή, γι’ αυτό πρέπει να αναζητούμε την συμβουλή του ιατρού ο οποίος θα μας κατευθύνει ανάλογα.